Dans ... en vergeet je zorgen

Brazilianen hebben een aangeboren liefde voor muziek en dans. De talrijke muziekgenres die hun oorsprong kennen in Brazilië, liegen er niet om: samba, bossa nova, axé, capoeira, choro, música popular brasileira (MPB), pagode en tropicália zijn één voor één expressies van de Braziliaanse uitbundigheid en de cultuur van passie, flirten en plagen.

In de aanloop van de carnavalsperiode kreeg ik de sambasmaak te pakken. In het begin vond ik het snelle voetenwerk (dat Braziliaanse vrouwen toch vrolijk sensueel kunnen overbrengen) niet bijzonder. Het deed me een beetje denken aan verschillende danstrends die al door België gewaaid zijn, zoals hakken, tecktonik en jumpen, waarvan het heel stoer is als je ze kunt, maar die na een korte hype weer overwaaien.

Maar door het zelf te proberen, leerde ik de dans waarderen. Ook al hou je de pas de eerste keer slechts 20 seconden vol (daarna een onmiddellijke confrontatie met 2 dagen spierpijn in kuiten, schenen en billen, en haast de trap niet meer op kunnen), het voelt fantastisch. Zo besef je pas hoe intens samba is, wat een techniek het vergt en wat nu eindelijk dat ultieme geheim is voor strakke Braziliaanse billen. En na regelmatig oefenen, hou je het steeds langer uit. Maar sinds carnaval voorbij is, heb ik nog nauwelijks gedanst. Tijd om nog eens in actie te komen dus!

Dansen is iets voor rijk en arm. Je hebt er geen geld voor nodig, enkel muziek, en zelfs dat hoeft in Brazilië niks te kosten. Geef een Braziliaan een leeg flesje, een stokje, een kist of weet ik veel wat nog allemaal ... hij zal er muziek mee kunnen maken. Uiteindelijk zijn de fameuze 'batterias' met carnaval ook niks meer dan een gigantisch slagwerkorkest en dat klinkt hier helemaal niet eentonig. Integendeel. Je voelt het ritme in je lijf opborrelen.

Ik heb de indruk dat hoe minder de mensen hier hebben in Brazilië, hoe beter ze kunnen dansen ... En zingen! Straatkinderen die amper naar school gingen en nauwelijks lezen of schrijven, kennen wel alle liedjesteksten uit het hoofd. Rijken hebben andere hobby's, in veilig afgebakende clubs tussen vier muren. Maar wie nauwelijks een nagel heeft om aan z'n kont te krabben ... die heeft muziek. Want in muziek kan je even ontsnappen aan de realiteit, je volledig laten gaan, de frustraties even vergeten. En dat werd me de voorbije week heel duidelijk ...

Elke donderdagmiddag is er in Casa Nova (het socio-educatieve centrum van AMAR in São Cristóvão) dansles voor de straatkinderen. Dan leren ze leuke dansjes met veel uitbeelding, mogen ze zelf pasjes bedenken ... Baile funk, de muziek van het volk en de favela's, mag omwille van de vulgaire, seksueel geladen teksten (en bijhorende dansen) niet gedraaid worden op het project. Maar donderdag was dat heel even anders ... Eén van de educatoren liet Baile Funk spelen na de dansles, maar dan "beschaafde nummers", met andere woorden: zonder tekst. Ik kon mijn ogen bijna niet geloven: die jongens kunnen nogal dansen! Wat een ritme en souplesse. Echt cool. Vooral die mimiek en hun ongelofelijk gelukkige uitstraling maakten het compleet. Ik heb nog nooit iedereen (ook de toeschouwers) met zo'n brede lach op hun gezicht gezien. Ik wou dat ik er een filmpje van had.

Vrijdag ging ik dan weer naar de jeugdgevangenis Padre Severino van DEGASE voor een show met sambademonstratie. Wel 400 jongens zaten in die enorme, kille zaal, waar zoals gewoonlijk de geur van bloed, zweet en tranen akelig in je kleren kruipt. Maar in tegenstelling tot de starende, huilende, bittere en wraakzuchtige blikken van de vorige keer, zag ik nu niets anders dan breedlachende kerels. De showman had zijn publiek al van de eerste minuut mee: hij trok zijn Prefeitura-vestje uit, daaronder verscheen een Padre Severino-shirt en hij sprak de woorden "vandaag ben ik een van jullie"!
Wij (de internationale vrijwilligers) werden constant door hem meegetrokken om te dansen met die jongens. En toen op een bepaald moment iedereen wild door elkaar danste, zag je de bewakers tegenstribbelen. Wat een vreugde! Eindelijk beweging en plezier voor jongens die al zo lang stil en opgesloten zitten in veel te kleine kamertjes. Het gaf een heel vreemd gevoel om te dansen in een plaats waarvan je weet dat er allerlei rare dingen gebeuren, zeker als je daarna nog eens hypocriet als VIP behandeld wordt met hapjes en drankjes ... Ik had er mooi genoeg van na 10 minuten en ben dan ook vroeger vertrokken. Maar uiteindelijk ben ik blij dat de jongens zich eens konden uitleven en besefte ik eens te meer hoe belangrijk dans en muziek zijn in het leven van een kansarme Braziliaan.

Hieronder (jullie misschien wel bekend) E samba van Junior Jack, de volledige clip (met uitzondering van de startbeelden) speelt zich af aan de Arcos da Lapa, hier vlakbij, en de aanliggende straat Rua Joaquim Silva (hier beneden aan de trap). Waar ze in de clip hun matje uitrollen, wordt op weekendavonden ook wel zoveel gedanst, maar in de week en overdag zijn het een 20-tal zwervers die er hun slaapmatjes van karton uitrollen.