Terugkeer van de rust ...

Carnaval is nu echt voorbij ... De sambaschool Salgueiro won de hevige sambastrijd die elke carioca nauwkeurig opvolgde. De stad komt weer tot "rust".
Hoewel in januari niemand ooit zou gezegd hebben dat Rio de Janeiro een rustige stad is, heb ik na de carnavalsperiode wel het gevoel dat de "rust" teruggekeerd is. Naargelang carnaval dichterbij kwam, voelde je de spanning in de stad opbouwen ... Een plotse stijging van de criminaliteit, een sterke afname van je "veiligheidsgevoel". In de twee weken voor carnaval, liep iedereen op de toppen van zijn tenen. Vier mensen uit ons huis werden beroofd, waarvan drie onder bedreiging met een mes. En dat telkens op of vlakbij onze rustige, gemoedelijke, gezellige Selaron-trap, dus in onze achtertuin bij wijze van spreken. De deur moest extra vergrendeld worden, de deurbel negeren ... Een hostel in de buurt werd overvallen door een drietal gewapende kerels, en dat risico zat er voor ons dus ook in.
Bovendien waren plots ook de zwervers verdwenen uit het straatbeeld, straatkinderen nog nauwelijks te bespeuren ... Zo kon ik natuurlijk geen waarheidsgetrouw beeld geven aan mijn broer, maar dat besefte ik op dat moment niet echt. Pas na enkele dagen dacht ik "hmm, hier is iets aan de gang, dit is niet normaal".
En dan herinnerde ik me al die passages uit de vele boeken en teksten die ik las voor ik hierheen kwam ... Over de grote zuiveringsacties die de politie uitvoert in de carnavalsperiode om de straten "zwervervrij" of "armoedevrij" te maken voor de grote toeristenstroom. Over de massale "ophaling" van zwervers en straatkinderen, alsof ze afval zijn, zwerfvuil, sommigen die terug vrijgelaten worden na carnaval en anderen die voorgoed verdwijnen ...
En ik dacht "laat ik hierover eens praten met enkele mensen, want ik wil (zoals gewoonlijk) wel weten hoe de vork in de steel zit". Tião, één van de directieleden van AMAR, wist me te vertellen dat deze zuiveringsacties in het verleden zoveel impact hadden, dat ze de voorbije jaren niet eens meer nodig zijn. Er wordt intussen een soort van mentale druk uitgeoefend. De zwervers en straatkinderen weten allemaal wat er gebeurt als ze in de stad blijven tijdens deze tijd van hoogspanning. Bij gevolg trekken ze twee weken vóór carnaval massaal naar de periferie, de voorsteden van Rio. Terwijl ze anders vooral in de zones rond het Centrum, Rodoviaria (het grote busstation), Lapa en Copacabana/Ipanema vertoeven, maken ze zich snel uit de voeten naar iets verder gelegen gebieden. Een treinkaartje met het gebedelde geld en akke akke tuut tuut, weg zijn wij ...
In tegenstelling tot wat je zou verwachten, voelde je je nu pas echt onveilig op de straten. Geen zwervers die rustig liggen te slapen, geen straatkinderen die je even komen aanspreken ... Alleen een ijzige stilte in de straten, en op andere plaatsen dan weer massale drukte door de carnavalsblocos. En de gedachte in je achterhoofd dat je niemand kan vertrouwen.
Blocos worden op verschillende plaatsen in de stad gehouden. Een soort vrachtwagen met muzikanten, boxen en zangers erop rijdt door een buurt met zowel ervoor als erna een gigantische stoet van mensen die dansen, zingen en drinken ... Een heel leuk volksgebeuren, fantastisch om mee te doen. Maar toch opletten geblazen in zo'n massa volk waarin je meegesleurd wordt in een zee van geluid, beweging en afleiding ...
Toen in de week voor Carnaval een jongetje vanuit het project met ons meekwam op de bus richting Lapa, en bleef zitten richting Copacabana, waren we toch wel heel bezorgd. In tegenstelling tot de andere kinderen in het project, leeft hij nog maar pas op straat, is hij pas 9 en leeft hij helemaal alleen. En dan op de bus richting Copacabana, nu, terwijl overal zwaargewapende agenten en helikopters zijn. Dit loopt niet goed af, dachten we. We probeerden hem nog te overhalen om nu niet die kant op te gaan, maar wat kan je zeggen tegen een jongetje van 9, dat zo jong voor het straatleven 'kiest', dat nog tegen niemand verteld heeft waarom hij weg is van huis en waar hij vandaan komt ... Waarom zou hij naar je luisteren?
De volgende dag was de kleine Pedro gelukkig weer op het project.

Om even te herademen na de carnavalsdrukte ging ik woensdag (iedereen had nog verlof) met Arnoud, Ineke en Orne naar een rustig eilandje Paquetá. Uurtje varen, lekkere restaurantjes en vooral heel veel rust ... Eindelijk nog eens de oude vertrouwde geur van warm gras in de zon.
Toen we 's avonds terug kwamen, de vertrouwde zwervers terug in de straat voor de trap zagen liggen, de kinderen op de dool zagen, kreeg ik plots een vreemd gevoel: oef, alles is terug normaal, ze hebben het gered en de gevaarpiek is ook voor ons weer achter de rug ... In België een ondenkbaar gevoel om je net veiliger te voelen als er weer tientallen zwervers in je buurt liggen, maar hier heeft het in vergelijking met carnaval een vredige kalmte ...
Nu net een weekendje achter de rug in het huis van Roberto, directielid van AMAR, in Paty Do Alferes, een ruraal rustig dorpje in de wijde natuur, buiten Rio de Janeiro. Eindeloze groene berglandschappen, rode kleigrond, rode watervallen, enorme koffieplantages in de verte, ongekende vlindersoorten ... Perfecte manier om het verlof af te sluiten voor de doorsnee werkweken terug beginnen!

In dit filmpje krijg je een stukje te zien van de officiële carnavalsparade in de Sambodroom, van de winnaar Salgueiro.